W kolarstwie górskim komunikacja jest kluczowa ze względów bezpieczeństwa. Zakłada się, że powinna być ona prosta i zrozumiała, ale można się srodze zawieść.
Tak jak w każdej subkulturze, słownictwo dotyczące kolarstwa górskiego ewoluowało przez lata. Żeby dowiedzieć się, o czym mówią pokryci błotem i nierozstający się ze swoimi rowerami goście, potrzebny byłby słownik. Na szczęście my jesteśmy zorientowani w tym temacie i możemy służyć za tłumaczy. Ponieważ omówienie wszystkich pojęć zajęłoby zbyt dużo czasu, skoncentrujemy się na tych najważniejszych. Dzięki nim zrozumiesz kluczowe zagadnienia i poprawisz swoje bezpieczeństwo.
Rowery
Rower MTB stanowi centrum wszystkiego, nic więc dziwnego, że wiele słów jest z nim związanych. Kiedy słyszysz, że ktoś mówi coś w stylu „Alloy 1X14 29-er AM”, to znaczy, że opisuje rower enduro z zawieszeniem 140–160 mm, 29-calowymi kołami, aluminiową ramą i jednym przełożeniem na mechanizmie korbowym oraz czternastoma biegami na tylnym kole. Jeśli chcesz opisać typ pojazdu na podstawie zawieszenia, istnieją cztery rodzaje takich rowerów:
- XC – zawieszenie do 120 mm
- trail – zawieszenie 120–140 mm
- AM (all-mountain) / enduro – zawieszenie 140–160 mm
- downhill – zawieszenie 160+ mm.
- Zawieszenia mogą być wykonane z aluminium lub włókna węglowego.
Inne nazewnictwo to: 26-ers, 29-ers, 650Bs – odnosi się do różnych średnic kół. I wreszcie określenia 1x, 2x, 3x (wymawiane „jeden na”, „dwa na”, „trzy na”) mówią o liczbie biegów, które znajdują się przy korbie (z przodu).
Jeśli chodzi o inne części roweru, to nazwa cockpit odnosi się do kierownicy i wszystkiego, co jest do niej przymocowane – w końcu to ona kontroluje rower.
Clips i flats to rodzaje używanych pedałów. Clips to pedały, do których wpinasz się specjalnymi butami, a flats to pedały płaskie, pasuje do nich każdy rodzaj buta. Mają specjalne małe kolce, dzięki czemu czujesz się na nich bardziej stabilnie.
- Coward levers – ponieważ mówimy o rowerzystach szybko zjeżdżających po zboczach, na które wielu trudno się wspiąć, nie jest niespodzianką, że określenie coward levers oznacza hamulce.
- Dinosaur – przestarzały, stary rower górski, który jest ledwo zdatny do jazdy.
Trasy
Jeśli trafiłeś do słabo rozwiniętego regionu, prawdopodobnie jeździłeś po bandit trails, czyli szlakach, które wytyczono na terenie prywatnym bez wiedzy i zgody właściciela. Są to zwykle opuszczone, naturalnie ukształtowane tereny.
Oprócz obszarów o ograniczonym dostępie istnieją też ogólnodostępne trasy o zróżnicowanym terenie. Jeśli spytasz o nie fana MTB, powie, że jest to na przykład backcountry, czyli trasa z trudnym dojazdem, lub crunchy, na której znajdują się luźne kamienie. Jazda po tym terenie jest niezwykle wymagająca i potrzeba do niej odpowiednich umiejętności technicznych.
Trasy mogą być również:
- Tight – pełne przeszkód, które bardzo utrudniają znalezienie odpowiedniej drogi.
- Technical – pełne kamieni, korzeni i innych skomplikowanych przeszkód, które uniemożliwiają rozwinięcie dużych prędkości. Trzeba polegać na swoich umiejętnościach technicznych.
- Singletrack – składają się z pojedynczej wąskiej ścieżki bez możliwości zjechania na bok lub w ogóle opuszczenia tej trasy. Nie są polecane dla początkujących.
- Spine – inny wariant singletracku, ale jeszcze trudniejszy. Jest to stroma, wąska ścieżka, która prowadzi przez różne trudne miejsca w dół zbocza. Często jest tam dużo kamieni.
Najważniejsze jest to, żeby nigdy nie zjeżdżać trasami wspinaczkowymi, które są zazwyczaj dłuższe i łatwiejsze, ale wykorzystywane przez kolarzy, żeby wjechać na górę. Dlatego szybkie zjeżdżanie w dół trasą wspinaczkową może skończyć się bardzo źle dla jednego i drugiego rowerzysty.
Cechy wyróżniające tras
Cechy wyróżniające tras stanowią główną atrakcję i są najbardziej ekscytujące. Warto znać ich nazwy, ale przede wszystkim trzeba wiedzieć, że mają one linie A i B.
- Linia A to trasa, którą obierasz, jeśli chcesz natrafić na daną cechę, podczas gdy linia B to ta, dzięki której ją ominiesz. Jednak nie każda trasa ma linię B, więc oszacuj swoje umiejętności, zanim zaczniesz zjeżdżać jakąś nową drogą.
- Apex to kolejny termin, który musisz znać. To środkowy punkt zakrętu, w którym jest już za późno, żeby móc się wycofać. Jeśli zaczniesz hamować, w najlepszym razie wytracisz prędkość, ale w najgorszym spadniesz z roweru i mocno się potłuczesz. Hamować należy przed apexem.
- Baby heads brzmi jak opis sceny z horroru, ale oznacza część szlaku, na której znajdują się okrągłe kamienie wielkości głowy dziecka. Jeździ się po nich całkiem fajnie, jeśli ma się odpowiedni rower. Berm to rodzaj zakrętu utworzonego ze sztucznego nasypu, na który rowerzysta najeżdża w celu zapewnienia sobie lepszej przyczepności i zwiększenia płynności jazdy. Pokonywanie tych zakrętów to jedna z pierwszych umiejętności, których nauczysz się, rozpoczynając jazdę na MTB.
- Jeśli usłyszysz, że ktoś mówi o określonej części trasy chunder, to oznacza, że czeka Cię ciężka przeprawa. To samo dotyczy słowa chute, a różnica polega na tym, że chute oznacza nie tylko nierówności, ale także stromy i szybki zjazd. Jeśli jesteś początkujący, unikaj ich obu.\
- W trakcie jazdy MTB z pewnością spędzisz trochę czasu, unosząc się w powietrzu podczas zjeżdżania po stromej trasie. Istnieje wiele slangowych słów z tym związanych. Punkt startu skoku to kicker, a sama jego końcówka to lip.
- Double to chyba najbardziej znana umiejętność. Oznacza skok z przerwą między punktem startu a punktem lądowania.
- Dirt jumps to rzadsza umiejętność i można ją spotkać tylko na czarnych szlakach. Lip jest bardzo stromy i ma na celu wydłużenie czasu w powietrzu oraz umożliwienie wykonywania trików.
- Hip to jeden z najniebezpieczniejszych skoków, w którym linia startu różni się od linii lądowania, więc musisz zmienić kierunek, będąc w powietrzu.
- Step ups i step downs są łatwiejsze, ale tylko trochę. Pierwszy opisuje sytuację, gdy punkt startu jest niżej niż platforma do lądowania, a w przypadku drugiego jest odwrotnie.
- Tabletop to najłatwiejszy ze skoków i od niego każdy początkujący zaczyna uczyć się skakania. Przestrzeń pomiędzy punktem startu a punktem lądowania jest wypełniona piaskiem, więc nawet jeśli wykonasz za krótki skok, niekoniecznie zrobisz sobie krzywdę (chociaż nie będzie to takie przyjemne).
- Drop to drugi najczęściej wyróżniany rodzaj skoku. Są to pionowe sekcje, które wymagają pokonania pewnej przestrzeni. To sprawia, że są nieco niebezpieczne i zwykle nie spotyka się ich na zielonych szlakach. Za to zapewniają sporo zabawy.
Inne cechy wyróżniające tras to:
- Flat corner – narożnik, w którym nie ma wału ani żadnego innego wsparcia, co oznacza, że będziesz musiał zwolnić.
- PumpTrack – część trasy lub wydzielony odcinek z małymi rolkami, nasypami i skoczniami, idealny do ćwiczenia techniki jazdy.
- RockRoll – gigantyczna skała, z której można się stoczyć w dół. Wygląda to dość przerażająco, ale jest stosunkowo łatwe i szybko można to polubić.
- Skinny – sztuczny wąski drewniany most, który znajduje się nieco nad ziemią. To tutaj zawodnicy ćwiczą równowagę.
- Switchback – zakręt o 180 stopniach. Serpentyny służą do poruszania się po bardzo stromych zboczach i najczęściej mają jakieś sztuczne podparcie.
Jazda na rowerze
Wreszcie nadszedł czas, aby nazwać odpowiednimi słowami to, co będziesz robić na opisanych powyżej trasach i ich specyficznych odcinkach. Jedną z najważniejszych umiejętności, którą musisz znać, jest bunny hop. To skakanie na rowerze bez rampy, punktu startowego i końcowego. Stanowi podstawową umiejętność potrzebną do zjazdu po stromym zboczu i każdym innym szlakiem niż zielony.
- Bunny hop jest koniecznością, jeśli chcesz poczuć flow, czyli stan, kiedy masz całkowitą kontrolę nad swoim rowerem.
- Manual to kolejna kluczowa umiejętność. Polega na przenoszeniu ciężaru ciała za tylną oś i jeździe na rowerze na tylnym kole bez pedałowania. Ta umiejętność jest świetna do ćwiczenia kontroli i balansowania ciałem.
- Dab oznacza położenie nogi na ziemi podczas jazdy, co ma pomóc Ci utrzymać równowagę na zakręcie, drift to sytuacja, kiedy Twoje koła chwilowo tracą przyczepność, a najważniejsza umiejętność to bail – zeskakiwanie z roweru, aby uniknąć wypadku.
- Jeśli będziesz chciał zdobywać czerwone, a nawet czarne szlaki, będziesz musiał ćwiczyć attack position, czyli podnoszenie się z siodełka i aktywne balansowanie na rowerze.
Specyficzny język MTB nie jest czymś, co można wyczerpująco wyjaśnić w jednym artykule. To coś, czego trzeba doświadczyć. Jednak jeśli coraz częściej będziesz zaglądać na czerwone i czarne szlaki, to już niedługo siłą rzeczy wszystkiego się nauczysz. Jedno jest pewne – właściwe rozumienie terminów ma kluczowe znaczenie dla Twojego bezpieczeństwa. Dobrze znać je w teorii, a na praktykę przyjdzie czas.