Achter iedere sportieve topprestatie zit een team dat het succes mede mogelijk heeft gemaakt. In de serie Unsung Heroes spreken we de leden uit de omkadering van de ploeg. Zij blijven normaal gesproken in de schaduw, maar stellen de renners wel in staat om tot grote hoogtes te stijgen. In deze aflevering maken we kennis met fysiotherapeut Nelis Koeken, bij Team Sunweb de man die de renners op de fiets zet, ze begeleidt bij hun fitnessoefeningen en met ze aan hun herstel werkt bij blessures.
Een klassieke soigneur is Nelis Koeken niet. Bidons klaarmaken en aangeven, de renners opwachten aan de finish en ’s avonds masseren; sinds de afgelopen Ronde van Italië behoort het niet meer tot zijn takenpakket. “Noem mij maar fysiotherapeut”, legt hij zelf uit. “Ik ga niet meer mee naar de koers, maar zit 3 dagen in de week hier intern en volg 2 dagen in de week vanuit thuis de renners op.”
Hier, dat is het Keep Challenging Center van Team Sunweb in Sittard. De ploeg heeft daar een aantal woonunits laten bouwen met 28 appartementen. Koeken: “Bijna de volledige dames- en beloftenploeg wonen hier, aangevuld met een paar profrenners. Vanuit hier is het niet alleen gemakkelijk voor de renners om samen te trainen, het is voor ons als staf ook heel handig om bepaalde zaken op te volgen.”
In het geval van Nelis gaat dat dan met name om de fitnessoefeningen die hij de renners meegeeft en het voorkomen en behandelen van blessures. Het wooncomplex heeft één huis met een aantal gemeenschappelijke ruimtes. In een van de ruimtes ligt een stuk of acht yogamatjes op de grond. “Hier houden we gezamenlijke kracht- core stability- en lenigheidsoefeningen”, vertelt hij. “Door die gezamenlijke sessies, kan ik beter zien of de renners alle oefeningen wel juist uitvoeren. Dat is toch anders dan wanneer je via de mail een bepaald schema doorstuurt.” 
Opkomst met Stan Godrie
Koeken, 26 jaar en afkomstig van het Noord-Brabantse Zundert, is een enthousiaste verteller. Hij heeft veel plezier in wat hij doet en weet waarover hij praat, dat is duidelijk. “Zelf heb ik ook nog gefietst, al mag dat geen naam hebben”, lacht hij, wanneer hij teruggaat naar de oorsprong van zijn liefde voor de fiets. “Op mijn 13de of 14de ben ik gaan koersen bij Willebrord Wil Vooruit. Veldrijder Stan Godrie komt ook uit Zundert, is even oud als ik en met hem ben ik van atletiek naar triatlon en later wielrennen overgestapt. We gingen altijd samen trainen en samen naar de koers. In mijn tweede jaar als belofterenner ben ik gestopt.”
Op dat moment heeft Koeken zijn opleiding fysiotherapie al bijna afgerond. “Ik ben daar na mijn Havo direct mee begonnen en vond alles super interessant. Alles rondom trainingsleer wilde ik gebruiken, in eerste instantie om mijn eigen prestatie te verbeteren. Maar gaandeweg kwam ik erachter dat ik het zeker zo leuk vond om daar met anderen over te praten en andere renners daarmee beter te maken.”
Dat en het besef dat hij zelf geen hoogvlieger is als wielrenner, doen hem inzien dat zijn toekomst in de wielersport eerder in een ondersteunende rol zal zijn. Tijdens zijn eindstage van zijn opleiding fysiotherapie komt hij bij voetbalclub NAC Breda terecht. Koeken werkt er daarna als fysiotherapeut, maar houdt zich tegelijk bezig met de krachttrainingen en fietsposities van onder anderen zijn vrienden Godrie, Sjoerd van Ginneken en Moreno Hofland.
Naast zijn diploma fysiotherapie, behaalt hij een master bewegingswetenschappen. En na NAC belandt hij via-via belandt bij Team Sunweb, waar hij niet alleen als soigneur aan de slag gaat, maar in de winter ook medeverantwoordelijk is voor alle fietsmetingen en fietsposities.
Nieuwe fiets, nieuwe positie
Met die fietsmetingen is de fysiotherapeut bezig in de winterperiode van oktober tot februari. “Zeker afgelopen winter was het heel druk, omdat we zijn overgestapt naar Cervélo. Maar ook komend seizoen hebben we weer een stuk of 14 nieuwe renners en rensters in totaal. En daarnaast gaan we met alle renners die we al in de ploeg hebben kijken of we nog zaken kunnen verbeteren.”
Dat werk gebeurt in samenwerking met mecaniciens en andere stafleden om de positie van alle renners te optimaliseren. Dat gaat best ver: “Afhankelijk van de rol van de renner, meten wij een bepaalde positie aan. Iemand die goed bergop moet kunnen rijden, moet juist wanneer hij bergop rijdt een zo optimaal mogelijke krachtoverbrenging hebben. Iemand die lang op kop moet rijden op het vlakke, moet over een langere duur veel kracht over kunnen brengen. En een sprinter moet juist tijdens die piekinspanning van zijn sprint zoveel mogelijk kracht kunnen overbrengen.”
Liever op de lange termijn
Mede dankzij de komst van het Keep Challenging Center is zijn rol veranderd. Hij kan veel nauwer samenwerken met de renners die er zitten en bouwt sneller een band met hen op. Koeken: “Vroeger, in de klassieke soigneursrol, was je bezig met wat er op de koers gebeurde, je verzorgde de wonden van gevallen renners daar zo goed mogelijk, maar daarna gingen ze naar huis om verder te herstellen. De volgende keer dat je ze dan zag, was op de volgende koers. Hier, in dit centrum, kunnen we zelf actief een rol spelen in het herstel.”
Dat betekent niet dat de klassieke soigneur niet meer bestaat binnen de Sunweb-ploeg. Natuurlijk gaan zij nog altijd mee naar de koers. Maar de soigneurs op de koers kunnen hun werkzaamheden na afloop overdragen aan iemand van hun eigen ploeg die vervolgens het herstel opvolgt. En dat geldt ook voor het merendeel van de profrenners, die niet in het centrum verblijven. Koeken heeft immers minimaal wekelijks contact met alle 49 renners van de drie verschillende ploegen.
Maar zelf live de resultaten van zijn werk bekijken, doet Koeken niet meer. Hij is immers niet meer aanwezig bij de koersen, iets wat hij tot en met afgelopen Giro nog wel was. Hij mist het niet. “Ik ben liever bezig met het proces op lange termijn”, zegt hij. “Natuurlijk ga ik nog weleens, maar dan gewoon als gast. En we kijken hier gezamenlijk veel koersen op tv. Dan kan ik ook veel meer dingen zien die handig zijn voor mijn werkzaamheden. Al moet ik toegeven dat het gevoel van euforie bij een overwinning aan de finish wel anders is dan voor de tv.”
Het zijn dan ook juist die lange termijnprojecten waar de fysiotherapeut zijn voldoening uit haalt. “Ik werk graag met de renners. Ik wil ze graag beter maken in wat zij doen. Zij hebben allemaal de droom om de beste renner mogelijk te worden. Ik wil ze daarbij helpen in alles wat je met je lichaam in combinatie met een fiets kunt doen om beter te worden. Dat is mijn drive.”
