Achter iedere sportieve topprestatie zit een team dat het succes mede mogelijk heeft gemaakt. In de serie Unsung Heroes spreken we de leden uit de omkadering van de ploeg. Zij blijven normaal gesproken in de schaduw, maar stellen de renners wel in staat om tot grote hoogtes te stijgen. In deze aflevering maken we kennis met diëtiste Lisa Nijbroek, bij Team Sunweb verantwoordelijk voor de samenstelling van het rennersdieet voor, tijdens en na wedstrijden. Haar meest spraakmakende project? Het onderzoek naar de stoelgang van Tom Dumoulin.
Een dunne rundvleeshamburger op een volkorenbroodje, met zoete aardappelfriet on the side. Voor een wielrenner in de laatste week van een grote ronde, kan zo’n gerecht het verschil maken tussen een goed en een slecht humeur. Het is het favoriete gerecht van de renners van Team Sunweb, als we Lisa Nijbroek, één van de drie diëtisten van de ploeg, mogen geloven. En hoewel een hamburger misschien ongezond klinkt, past deze perfect in het dieet van een coureur in de slotweek van een grote ronde.
Nijbroek, sinds 2,5 jaar bij de ploeg, kent het belang van een menu dat niet alleen afgewogen en gezond, maar ook smaakvol is: “De meeste lastige gesprekken heb ik met renners in de laatste week van een grote ronde. Wanneer ze al drie weken lang geconcentreerd zijn op hun taak, ze zoveel prikkels te verwerken hebben gekregen en dan iets op het menu zien staan wat ze niet zo lekker vinden, kan dat een groot probleem worden.”
Een probleem waarvoor Nijbroek bijvoorbeeld bovengenoemde hamburger als oplossing kan inzetten. Maar evengoed kan een gezonde pizza een enorme boost geven aan het moreel van de ploeg.
Voeding en presteren
Om maar aan te geven hoe groot ook het mentale belang van een diëtiste voor een renner is. Dat er een fysiek belang is, mag duidelijk zijn. Dat laatste is ook wat Nijbroek het meeste fascineert aan de wielersport. “Wielrenners kunnen er niet omheen dat ze met voeding aan de slag moeten”, vertelt Nijbroek. “Als ze niet voldoende eten, halen ze de finish gewoon niet. Dat is de reden dat ik heel graag als voedingsspecialiste in de wielersport wilde werken. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in de invloed van voeding op sportprestaties. En dan met name bij extreme duursporten zoals wielrennen.”
Nijbroek komt zelf uit het tennis, maar in het wielrennen speelt voeding een veel crucialere rol. Het maakt de uitdaging voor haar des te groter. Als diëtiste bij Team Sunweb is ze samen met haar collega’s verantwoordelijk voor de menu’s tijdens de koersen, overlegt ze met renners (zowel die van de WorldTour- als beloften- en vrouwenploeg) over hun dagelijkse eetpatroon buiten wedstrijden en begeleidt ze hen in hun voedingsinname op de fiets; tijdens trainingen en wedstrijden.
“Het werk is heel gevarieerd”, vertelt ze. “Ik heb regelmatig telefonisch overleg met renners om hen te begeleiden in hun dieet en bekijk met de koks wat er op het menu moet staan tijdens de wedstrijden.” De persoonlijke begeleiding van Nijbroek heeft betrekking op de wedstrijddagen zelf, de aanloop naar de wedstrijd, maar evengoed wedstrijdvrije periodes.
Renners die nog geen paprika kunnen snijden
Renners krijgen van Nijbroek een eetschema, gebaseerd op hun trainings- of wedstrijdplanning. “En dat schema gaat best ver”, aldus Nijbroek. “Ik vertel ze wat ze tijdens, voor en na de training moeten eten, tot op de gram afgewogen.”
Iets wat niet voor alle renners van de ploeg vanzelfsprekend is. “Zeker bij de jongere renners van de beloftenploeg merk je dat ze soms nog niet eens weten hoe ze een paprika moeten snijden. Of ze wonen nog thuis en hun ouders koken voor ze. We vragen vaak wel naar wat er dan op het menu staat thuis en proberen de hoeveelheden daarvan dan aan te passen, niet de gerechten zelf. Zo moet niet heel het gezin iets anders gaan eten vanwege die ene wielrenner. Maar evengoed moedigen we de renners aan om zelf eens de keuken in te gaan.”
Nijbroek moet wat lachen wanneer ze de verhalen over de jongere renners vertelt, maar haalt wel haar grootste voldoening uit het werken met atleten die nog veel te leren hebben. “Juist bij die jonge renners kunnen we nog veel winst boeken”, zegt ze. “Renners die al even prof zijn, hebben al meer kennis. Met hen kunnen we ook nog bepaalde zaken verbeteren, maar de groei die de jonge renners boeken, is groter.”
De grote open keuken die in het Keep Challenging Center van Team Sunweb in Sittard geïnstalleerd is, waar een groot deel van de beloftenrenners woont, helpt hen in het begeleiden van die jonge renners. “We gaan daar een kok plaatsen, zodat de renners zelf kunnen zien hoe iets klaargemaakt wordt en ze zelf ook dingen kunnen proberen.”
Personalised plates
Naast haar contact met de renners, houdt Nijbroek zich bezig met de voeding die de koks van de ploeg klaarmaken tijdens de wedstrijden of trainingskampen. Bij iedere koers van een week of langer gaat de eigen kooktruck van de ploeg mee. Ook die menu’s zijn tot op de gram afgewogen en volledig gepersonaliseerd.
“De personalised plates, zoals we die noemen, is het project waar ik het meest trots op ben”, legt Nijbroek uit. “Dat betekent dat we voor iedere renner een persoonlijk afgewogen maaltijd klaarmaken. Het verschil zit dan niet in wat ze eten, want dat is meestal wel hetzelfde als hun ploeggenoten, maar wel in de hoeveelheden.”
Nijbroek vertelt hoe dat in zijn werk gaat: “De renners sturen me na de wedstrijd de data door met wat ze aan energie verbruikt en hoeveel ze gegeten hebben. We wegen en berekenen op basis daarvan iedere dag opnieuw precies wat een renner nodig heeft. Ik stuur dat door naar de kok en die bereidt alles tot op de gram nauwkeurig. Dus bijvoorbeeld Sam Oomen, die wat lichter is, krijgt dan 100 gram rijst, terwijl Wilco Kelderman, die iets zwaarder is, dan 120 gram rijst op zijn bord krijgt.”
Het klinkt misschien wat rigide, maar volgens Nijbroek zijn juist de renners heel tevreden over het systeem: “Ze weten zo dat ze precies voldoende tot zich nemen: ze zullen niet aankomen, maar zullen ook voldoende energie tijdens de wedstrijd hebben. Het geeft ze heel veel rust dat ze weten dat alles precies berekend is.”
Dumoulins poepincident
Naast het begeleiden van de renners en het samenstellen van de menu’s voor de koks, zijn er nog de tijdelijke projecten waar de diëtisten van Team Sunweb zich mee bezighouden. Als het gaat over voeding en Team Sunweb, dan gaan de gedachten al snel terug naar 23 mei 2017, toen Tom Dumoulin tijdens een Girorit een sanitaire stop moest inlassen. In de daaropvolgende winter was Nijbroek samen met andere stafleden betrokken bij het onderzoek naar de oorzaak van deze reactie.
“Je probeert eigenlijk voedingsgroep per groep oorzaken te elimineren”, legt Nijbroek uit hoe zo’n onderzoek in zijn werk gaat. “Dus eerst schrap je een heleboel voedingstypen uit zijn dieet, waarna je die na verloop van tijd weer herintroduceert. Dat vergt behoorlijk wat concentratie en toewijding van de atleet, en zoiets kun je dan ook alleen in het tussenseizoen doen.”
De oorzaak bleek te liggen bij hoge dosissen fructose en lactose, stoffen die in bijvoorbeeld appel of melk zitten. Sinds die Giro van 2017 hebben we Dumoulin geen sanitaire stops meer zien maken tijdens een koers. En dat is voor een groot deel te danken aan Nijbroek en haar collega’s.
